آيا ورق استيل گريد غذايي سمي است؟: بخش اول
ورق استيل در كاربردهاي بي شماري در سراسر جهان از كارد و چنگال گرفته تا سينك آشپزخانه، ظروف پخت و پز و ماشين ظرفشويي، چاقوي جراحي تا ايمپلنت پروتز، هواپيما، قطار، اتومبيل و حتي دندان و بطري هاي آب و ظروف نگهداري مواد غذايي استفاده مي شود.
مقدمه:
ورق استيل از اوايل قرن بيستم وجود داشته است و اكنون در كاربردهاي بي شماري در سراسر جهان از كارد و چنگال گرفته تا سينك آشپزخانه، ظروف پخت و پز و ماشين ظرفشويي، چاقوي جراحي تا ايمپلنت پروتز، هواپيما، قطار، اتومبيل و حتي دندان و بطري هاي آب و ظروف نگهداري مواد غذايي استفاده مي شود.
از نظر فني، ورق استيل به عنوان آلياژ فولادي با حداقل 10.5 درصد كروم بر حسب جرم تعريف مي شود. همانطور كه از نام آن پيداست، ورق استيل فولادي است كه بايد «كمتر» لكه بگيرد و خورده نشود (يعني زنگ نزند). البته ورق استيل كمتر از فولاد معمولي لكه مي گيرد، اما ضد لك نيست. معمولاً به عنوان آلياژ مقاوم در برابر خوردگي تصور مي شود، اما با توجه به طيف گسترده اي از درجات ورق استيل، در واقع مشخصه تعريف كننده چندان مفيدي نيست، زيرا كيفيت و گريد ورق استيل است كه استحكام و مقاومت در برابر خوردگي آن را تعيين مي كند.
تركيب شيميايي ورق استيل:
عنصر پايه در ورق استيل آهن (Fe) است و به آن كروم (Cr) اضافه مي شود كه آن را به يك آلياژ مقاوم در برابر خوردگي تبديل مي كند. در واقع ورق استيل آلياژي از مخلوط فلزات است. مقدار كمي كربن (C) اغلب براي افزايش سختي و استحكام گنجانده مي شود. نيكل (Ni) ممكن است براي تثبيت ساختار كريستالي آهن و در نتيجه افزايش يكپارچگي در تمام دماي شديد و كمك به مقاومت در برابر خوردگي اضافه شود.
ساختار كريستالي آهن باعث مي شود كه ورق استيل در دماهاي پايين غير مغناطيسي و كمتر شكننده باشد. ساير عناصر آلياژي مانند موليبدن (Mo) يا تيتانيوم (Ti) ممكن است براي بهبود خواص مقاومت در برابر حرارت و خوردگي اضافه شوند.
يكي از ويژگي هاي فوق العاده ورق استيل اين است كه خود ترميم شونده است. كروم از طريق فرآيندي به نام غيرفعال سازي، يك لايه نامرئي روي آهن ايجاد مي كند تا آلياژ را از هوا و آب محافظت كند. اگر سطح آلياژ خراشيده شود، لايه به سرعت خود را در حضور اكسيژن بازسازي مي كند.
به همين دليل است كه ورق استيل با كيفيت بالا، حتي اگر خراشيده شود، زنگ نمي‌زند. به معناي واقعي كلمه صدها نوع ورق استيل وجود دارد. براي مروري بر انواع متعدد ورق استيل و توضيحاتي در مورد سيستم هاي طبقه بندي، ممكن است لازم باشد جداول و ساير مراجع مشاهده شود.
قيمت ورق استيل
گريدهاي ورق استيل:
ورق استيل مورد استفاده براي توليد اكثر محصولاتي كه مراكز دوستار محيط زيست تحت عنوان "زندگي بدون پلاستيك" ارائه مي دهند، گريد 304 ناميده مي شود كه يك ورق استيل با كيفيت بالا، بهداشتي و از درجه غذايي است كه در بسياري از برنامه هاي غذايي، لبنيات، ماءالشعيرسازي، بيمارستان ها و برنامه هاي بهداشتي در سراسر جهان استفاده مي شود.
محصولات گريد ورق استيل 304 كه براي صنايع غذايي استفاده مي شود، به عنوان 8-18 يا 10-18 تعيين مي شوند. '18' به درصد كروم در ورق استيل و '8' يا '10' به درصد نيكل اشاره دارد. هر دو از ورق هاي استيل با كيفيت بالا هستند. كروم و نيكل همان چيزي هستند كه ورق استيل را در برابر خوردگي مقاوم كرده و استحكام، دوام و در مورد نيكل، مقاومت در برابر حرارت آن را افزايش مي دهد.
هيچ تفاوت عمده اي در خواص مكانيكي و استحكام ورق هاي استيل 8-18 و 10-18 وجود ندارد. 10-18 ممكن است به مقدار كمي انعطاف پذيرتر از 8-18 باشد (يعني كمي بيشتر قادر به خم شدن بدون شكستگي)، اما تفاوت آنقدر كوچك است كه براي اهداف ظروف غذا و نوشيدني كاملاً بي اهميت مي باشد.
كيفيت كلي ورق استيل نيز مي تواند بر شكل پذيري تأثير بگذارد. بنابراين براي اهداف كلي، انتخاب بين 8-18 و 10-18 عملاً بي‌ربط هستند، اگرچه هنوز به طور گسترده مورد استفاده قرار مي‌گيرند. يكي از مزاياي احتمالي 8-18 اين است كه محتواي نيكل كمتر مي تواند براي هركسي كه به نيكل آلرژي دارد يك مزيت باشد اما در اينجا نيز كيفيت يك مسئله است زيرا ورق استيل با كيفيت بالاتر با مقدار بيشتر نيكل موجود در آن، در مقايسه با ورق استيل با كيفيت پايين تر كه نيكل كمتري در آن وجود دارد، ممكن است نيكل كمتري آزاد كند.
گريدهاي ورق استيل با نيكل بسيار كمي وجود دارند (به عنوان مثال، گريد 430) و هزينه كمتري دارند، اما به دليل كاهش مقاومت در برابر خوردگي و دما، كيفيت پايين تري دارند. به طور مشابه، گريدهاي ديگري با محتواي نيكل كم (به عنوان مثال، گريدهاي 201 و 202) وجود دارد كه در آنها نيكل با منگنز بيشتري جايگزين مي شود.
منگنز (Mn) به طور قابل توجهي ارزانتر از نيكل است، اما ورق استيل حاصل ممكن است در شرايط خاص كمي بيشتر در برابر خوردگي حساس باشد و ممكن است ظاهر سطحي ضعيف تري داشته باشد. محتواي نيكل نيز ممكن است افزايش يابد و ورق استيل با درجه كمي بالاتر ايجاد شود. به عنوان مثال، گريدهاي 316 و 317 ممكن است داراي 10 تا 15 درصد نيكل باشند و شامل موليبدن باشند كه تركيب آن باعث افزايش مقاومت در برابر اشكال خاصي از خوردگي در محيط‌هاي شديد، مانند خوردگي كلريد مي‌شود.
گردآورنده: سيد رحيم كياحسيني
.